Khi khái niệm “đoan trang” (modesty) được nhắc đến trong văn hóa hôm nay — đặc biệt nơi các trường đại học thế tục — thì mọi hy vọng về một cuộc đối thoại hợp lý đều bị nhấn chìm bởi những cáo buộc rằng những ai cổ võ cho sự đoan trang là đang “bêu xấu phụ nữ” (slut shaming) hay cổ vũ cho “văn hóa hiếp dâm” khi không nhận ra tính “tích cực về thân thể”. Chỉ cần nhắc đến từ này cũng đã gây phản ứng dữ dội, như thể đoan trang đòi hỏi phải quay ngược lại thời Trung Cổ, nơi quyền phụ nữ bị tước đoạt. Nhưng Gioan Phaolô đã thể hiện một sự nhạy bén trong việc hiểu vì sao thuật ngữ này thường khơi dậy những phản ứng dữ dội như vậy.
Trong suốt lịch sử, người ta thường đổ lỗi cho thân xác — đặc biệt là của người nữ — như nguyên nhân của dục vọng. Người nữ bị coi như kẻ quyến rũ, là dịp tội. Nhưng trong cái nhìn của Gioan Phaolô, dục vọng là vấn đề của trái tim, chứ không phải của thân xác. Bảo rằng thân xác gây nên dục vọng chỉ là một cách lẩn tránh để không đối diện với vấn đề thật sự: lòng con người.104
Nếu mọi phụ nữ đều che kín từ đầu đến chân, dục vọng vẫn còn đó. Nói cách khác, một kẻ trộm không biến thành người làm từ thiện chỉ vì nữ trang được khóa kỹ. Nguyên nhân của trộm cắp không nằm ở châu báu trưng bày trong tủ kính, mà ở lòng tham của tên trộm.
Hãy thử nghĩ xem tại sao cảnh sát đôi khi lại đặt những “chiếc xe mồi” ở các khu vực có tỷ lệ tội phạm cao. Họ để chìa khóa trong ổ, xe bỏ trống và không khóa, bên trong lại có vật quý giá để thu hút sự chú ý. Người không có nhu cầu ăn trộm thì đi ngang qua chẳng sao, nhưng những kẻ có khuynh hướng trộm cắp thường lợi dụng cơ hội đó và cuối cùng bị tống vào tù… rồi lại đổ lỗi cho cảnh sát vì đã “gài bẫy” họ.
Điều này cũng tương tự với thân xác. Chỉ một quan niệm sai lầm về đoan trang mới chuyển sự xấu xa của dục vọng sang đối tượng. Trong tính dục con người, đối tượng khát khao không phải là điều xấu. Thực tế, Đức Giáo Hoàng chỉ ra rằng: “Chiến thắng phải đi đôi với nỗ lực khám phá giá trị đích thực của đối tượng.”105 Đây là lý do tại sao việc đổ lỗi cho thân xác về dục vọng thì phản tác dụng; làm như vậy là tước đi ý nghĩa đơn sơ và trong sáng của thân xác.106
Thân xác không phải là vấn đề, thân xác chính là câu trả lời! Thực vậy, một học giả Chính Thống giáo nhận định: “Vẻ đẹp là điều duy nhất có thể làm cho cái nhìn trở nên trong sạch.”107 Xét cho cùng, nhân đức chỉ có thể đạt được nhờ yêu mến điều thiện, chứ không phải chỉ bằng cách xua đuổi điều ác. Điều cần thiết không phải là thân xác bị che phủ vĩnh viễn, nhưng là ý nghĩa của nó được tỏ lộ, để vinh quang Thiên Chúa được nhận ra nơi thân xác. Điều cần thiết là sự biến đổi những chuyển động sâu thẳm nhất trong trái tim con người.
Điều này không có nghĩa là con người có thể ăn mặc tùy thích mà không cần lưu ý đến sự yếu đuối của tha nhân. Thực tế, sự đoan trang đóng vai trò thiết yếu trong việc biến đổi tâm hồn của những ai dễ rơi vào dục vọng. Bởi vì đoan trang là một lời mời gọi chiêm ngắm. Nó nhắc nhở rằng thân xác một người không phải là tài sản công cộng, cũng không phải là điều quý giá nhất người ấy có thể trao cho thế giới. Trái lại, thân xác là một lời mời gọi yêu thương. Nhưng ý nghĩa hôn nhân của thân xác cần được bảo vệ khỏi dục vọng lệch lạc, và đó chính là mục đích của sự đoan trang.
Điều này không chỉ là công việc của phụ nữ. Thực ra, đoan trang không phải là bổn phận riêng của nữ giới, cũng như dục vọng không chỉ là vấn đề riêng của nam giới. Trái tim của con người — nam cũng như nữ — đều cần được cứu chuộc.
104 Cf. TOB 44:6.
105 TOB 45:5.
106 Cf. TOB 31:1.
107 Dr. Timothy Patitsas, “Chastity and Empathy: Eros, Agape, and the Mystery of the Twofold Anointing,” Road to Emmaus 10, no. 60 (Winter 2015), 7.
Leave a Reply