Thần học của Thân xác gồm hai phần. Phần đầu tập trung vàoba đoạn Kinh Thánh, hay “Lời” của Đức Kitô. Ở đó, Gioan Phaolô khảo sát cuộc đối thoại giữa Chúa Giêsu và các người Pha-ri-sêu về hôn nhân và ly dị.17 Rồi ngài suy niệm về lời của Đức Kitô trong Bài Giảng Trên Núi, đặc biệt những lời liên quan đến việc phạm tội ngoại tình trong lòng.18Cuối cùng, ngài hướng tới Lời của Chúa Kitô về sự phục sinh của thân xác.19Bằng những suy niệm này, ngài giải thích sự cứu chuộc thân xác. Thật vậy, trong bài giảng cuối cùng, ngài mô tả nội dung toàn bộ công trình như “sự cứu chuộc của thân xác và tính bí tích của hôn nhân.”20
Thần học của Thân xác có nền tảng hoàn toàn Kinh Thánh — điều này thấy rõ qua việc Đức Giáo Hoàng tham khảo nguồn từ bốn mươi sáu sách và trích dẫn hơn một ngàn lần từ Kinh Thánh. Tuy nhiên, trong số tất cả các đoạn trích, ba đoạn được nêu ở trên là trọng tâm của ngài. Ngài so sánh chúng với các bảng của một bức tranh ba phần (tam liên họa), một tác phẩm nghệ thuật thánh gồm ba bảng. Khi ba hình ảnh được trưng bày cùng nhau, chúng cho thấy một hiểu biết đầy đủ hơn về một chủ đề thần học (ở đây là con người).
Ba phần của “bức tranh bộ ba” của Gioan Phaolô là: con người nguyên thủy, con người lịch sử và con người cánh chung. Con người nguyên thủy là con người Thiên Chúa tạo dựng ngay ban đầu, trước khi tội lỗi xuất hiện. Con người lịch sử chỉ trạng thái hiện nay của nhân loại, mang gánh nặng tội nguyên tổ nhưng được cứu chuộc trong Đức Kitô. “Cánh chung” (eschatological) có gốc Hy Lạp nghĩa là “đi đến cùng,” và chỉ trạng thái được vinh hiển của con người trên thiên đàng. Ba thời kỳ lịch sử nhân loại này hợp thành điều mà Gioan Phaolô gọi là “một nhân học đầy đủ” — một hiểu biết thấu đáo về ý nghĩa làm người.
Trong phần đầu của Thần học của Thân xác, Gioan Phaolô dùng ba “Lời” của Đức Kitô nói trên để giải thích lời kêu gọi con người sống “ý nghĩa hôn phối của thân xác.” Cụm từ này là trung tâm của Thần học của Thân xác. Nó có nghĩa là thân thể con người có “sức mạnh để diễn tả tình yêu: chính xác là tình yêu nơi con người trở thành một món quà và — qua món quà này — hoàn tất ý nghĩa hiện hữu của mình.”21 (Món quà trao hiến bản thân này có thể được thể hiện không chỉ trong hôn nhân, mà còn qua đời sống độc thân vì Nước Trời.)
Trong phần hai của Thần học của Thân xác, Đức Giáo Hoàng phân tích “Bí tích” — đó là “dấu chỉ lớn” của tình yêu Đức Kitô dành cho Giáo Hội và tình yêu giữa vợ chồng. Ngài giải thích món quà trao hiến bản thân có nghĩa gì qua “ngôn ngữ của thân xác,” cả nam giới lẫn phụ nữ được kêu gọi sống điều đó như thế nào, nhất là liên quan đến việc xây dựng gia đình.
Ai đã đọc hơn 500 trang của Thần học của Thân xác sẽ xác nhận rằng đây không phải là một tác phẩm dễ đọc. Thực ra, phần mở đầu dài 128 trang của cuốn sách có lẽ còn cần một lời mở đầu riêng!22 Vì triết lý và thần học dày đặc, nó chỉ thu hút học giả trong nhiều thập niên sau khi được soạn. May mắn thay, một làn sóng hăng hái tìm hiểu về những kho tàng bên trong cuốn sách đã bắt đầu lan rộng trong Giáo Hội. Các học giả và giáo dân truyền giáo đang khai thác chiều sâu của nó và chia sẻ những viên ngọc đó cho các tín hữu. Nhiều cuốn sách xuất sắc đã được viết cho mục đích này, và sẽ còn rất nhiều nữa. Mục đích của phần giới thiệu ngắn gọn này không phải thay thế cho những tác phẩm đó, mà là khơi gợi hứng thú cho độc giả không chỉ để đọc chúng, mà còn để đáp lại lời mời của Gioan Phaolô:
Những ai tìm kiếm sự tăng trưởng trọn vẹn của ơn gọi làm người và làm Kitô hữu trong hôn nhân được kêu gọi trước hết biến “thần học về thân xác” này thành nội dung đời sống và hành vi của họ. Trên con đường sống ơn gọi này, nhận thức sâu sắc về ý nghĩa thân xác trong tính nam và tính nữ là điều không thể thiếu!23
Cô đọng năm năm những bài phát biểu của Đức Thánh Cha trong các buổi tiếp kiến chung thành một bản tóm tắt sáu mươi phút là điều đầy tham vọng, chí ít là thế. Dù sáu chương tiếp theo của cuốn sách này ngắn gọn đến mức có thể đọc trong một giờ, xin đừng vội. Những hiểu biết của Gioan Phaolô sâu sắc, đẹp đẽ và có thể thay đổi đời người, nhưng đôi khi khó nắm bắt. Chúng cần được thưởng thức, chiêm niệm và tích hợp vào đời sống. Cũng như một ly rượu ngon có thể uống trong vài giây, nhưng hương vị thực sự chỉ được người biết thưởng thức từng giọt cảm nhận. Điều tương tự đúng với sự khôn ngoan của Đức Giáo Hoàng. Thánh Phanxicô de Sales đã dạy rằng “Sự vội vàng giết chết mọi lòng sùng mộ,”24 và Thần học của Thân xác xứng đáng được nghiên cứu bằng lòng tận tụy. Trong suốt văn bản này, bạn sẽ thấy hàng trăm chú thích cuối trang dẫn bạn đến nguồn tư tưởng gốc của Đức Giáo Hoàng, nếu bạn muốn đào sâu hơn nữa. Hãy từ tốn hấp thụ trái ngọt của sự chiêm niệm nơi con người này. Ngài là một triết gia tầm cỡ thế giới, một nhà thần học tài năng, và quan trọng nhất, một vị thánh vĩ đại.
17 Matt. 19:8; Mark 10:6–9.
18 Matt. 5:28.
19 Matt. 22:30; Mark 12:25; Luke 20:35–36.
20 TOB 133:2.
21 Theology of the Body 15:11; 32:1, 3.
22 Cf. Pope John Paul II, Man and Woman He Created Them: A Theology of the Body, trans. Michael Waldstein (Boston: Pauline Books and Media, 2006).
23 TOB 23:5.
24 As quoted in Jean-Baptiste Chautard, The Soul of the Apostolate (Charlotte: TAN Books, 2012).
Leave a Reply